Jak opisać wydruk z tachografu cyfrowego?

Wszyscy przyzwyczailiśmy się do korzystania z tachografów cyfrowych (a od 2019 tachografów inteligentnych), które gromadzą dane w formie elektronicznej. Są jednak sytuacje, w których niezbędny będzie standardowy wydruk z tachografu. Bardzo ważną kwestią jest to, jak poprawnie opisać wydruk z tachografu. Albowiem opis wydruku z tachografu musi być wykonany zgodnie z przepisami. Postaramy się wyjaśnić, jak prawidłowo opisać wydruk z tachografu, a także, w jakich sytuacjach będzie on potrzebny.

Czym jest tachograf i w jakim celu został stworzony?

Tachograf to niewielkie, specjalistyczne urządzenie elektroniczne, które muszą stosować firmy, zajmujące się przewozami towarów oraz osób. Zgodnie z prawem, tachograf musi znaleźć się na wyposażeniu pojazdów o masie powyżej 3,5 tony, przeznaczonych do transportu towarów, a także w autobusach i busach (które umożliwiają przewóz powyżej 9 osób, wliczając kierowcę). Tachografy są stosowane we wszystkich krajach europejskich. W każdym kraju, w tym naszym, ich stosowanie reguluje odpowiednie rozporządzenie i przepisy prawne.

Po co montuje się tachografy? Ich stosowanie ma na celu przysłużenie się bezpieczeństwu drogowemu. Urządzenie to rejestruje czas jazdy (czas pracy kierowcy zawodowego jest ściśle określony przez prawo), czas odpoczynku, przejechane odległości, prędkość jazdy i wiele innych. Nowoczesny tachograf cyfrowy jest spięty z szyną CAN (do przesyłania informacji ze sterownika silnika/głównego komputera pojazdu), dzięki czemu może rejestrować szereg dodatkowych parametrów jazdy.

Zmęczony kierowca autobusu, ciężarówki, albo TIR - a może spowodować wypadek i być ogromnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa osób na drodze i poza nią. Stosowanie tachografów ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa osób na drodze i poza nią (pieszych, rowerzystów). Kierowca musi wypoczywać po czterech godzinach pracy. To także zabezpieczenie przed wykorzystywaniem kierowców przez nieuczciwe firmy. 

Warto wiedzieć, że nowoczesne tachografy można "spiąć" również z monitoringiem GPS, dzięki czemu osoba zarządzająca flotą może nie tylko zdalnie monitorować położenie auta i wszystkie dane zbierane ze sterownika, ale sprawdzić zdalnie odczyt z tachografu (urządzenia rejestrującego).

Po co jest wydruk z tachografu cyfrowego?

Od 2006 roku w samochodach uprawnionych do montowania tachografów, stosuje się tachografy cyfrowe. Od 2019 roku montuje się urządzenia cyfrowe, inteligentne, o bardziej rozbudowanych możliwościach. Mimo to urządzenia cyfrowe dalej mają wbudowaną mini drukarkę, a osoba zarządzająca flotą lub osoba uprawniona do kontroli może odczytać wydruk z tachografu, aby np. wychwycić przekroczenie czasu jazdy.

Czy wykonywanie wydruku z urządzenia rejestrującego parametry jazdy (tachografu) jest w ogóle konieczne, skoro tachograf cyfrowy gromadzi wszystkie dane? Okazuje się, że tak.

Zgodnie z prawem, należy wykonać wydruk zawsze co 3 miesiące. Ponadto zawsze robimy wydruk z tachografu wtedy, gdy stwierdzono uszkodzenie tachografu cyfrowego (jeśli pomimo uszkodzenia, można pobrać dane i dokonać wydruku), jeśli auto z zamontowanym tachografem będzie przekazane innej firmie (przy sprzedaży), albo kiedy będzie przeznaczone do wycofania z użytkowania.

Co oczywiste, wydruku z tachografu należy zawsze dokonać w przypadku żądania ze strony organów administracji publicznej, albo innych podmiotów, uprawnionych do kontroli.

Kiedy jeszcze należy zrobić wydruk z tachografu? Jeśli kierowca zgubi albo uszkodzi kartę kierowcy (specjalną kartę, którą wprowadza do tachografu przed rozpoczęciem jazdy). W sytuacji braku karty kierowcy należy gromadzić dane tak, jak przed laty, przy stosowaniu tachografów analogowych. Tachograf trzeba sczytywać przed rozpoczęciem trasy i po jej zakończeniu. Trzeba też odpowiednio wykonać opis wydruku z tachografu (jak to zrobić - o tym dalej). Należy również pamiętać o konieczności przechowywania wydruków przez 28 dni, liczonych od daty ich sporządzenia.

Rodzaje wydruków z tachografu

Jest kilka rodzajów wydruku, jakie można uzyskać z tachografu, po naciśnięciu odpowiedniej kombinacji przycisków na obudowie urządzenia. To:

• Wydruk dzienny z karty kierowcy (między innymi dane dotyczące czasu pracy kierowcy);
• Wydruk dzienny z pojazdu (może opisywać ładunek, przebiegi, itd.). 
• Wydruk zdarzeń i zakłóceń z karty kierowcy (wybranie odpowiedniego miejsca postoju, czas odpoczynku);
• Wydruk zdarzeń i zakłóceń z pojazdu (na przykład zapisane będzie pięć ostatnich usterek technicznych pojazdu, wykrytych przez system diagnostyki pokładowej);
• Wydruk przekroczeń prędkości (na przykład na żądanie uprawnionych organów, jazda ze zbyt dużą prędkością do wykroczenia, które może zagrażać bezpieczeństwu innych użytkowników dróg, a także bezpieczeństwu przewożonego towaru);
• Wydruk danych technicznych tachografu (dane producenta, dane ostatniej kalibracji itd.).

Całość drukowana jest na wąskiej rolce papieru, przypominającej wydruk standardowego paragonu w sklepie. Dane na wydruku z dowolnego tachografu prezentowane są w sposób standardowy, prezentując najważniejsze informacje w sposób ustandaryzowany.

Co mówią przepisy o przekroczeniu czasu pracy?

Czas pracy kierowcy zawodowego jest ściśle określony w przepisach. Jeśli kierowca przekracza czas pracy, przede wszystkim zagraża to bezpieczeństwu. Przewoźnik i kierowca są też narażeni na bardzo wysokie kary. Konieczność przestrzegania przepisów (w tym rozpoczęcia i zakończenia pracy kierowcy) musi być bezwzględnie pilnowana.

Maksymalny czas pracy kierowcy w ciągu doby wynosi obecnie 9 godzin. Maksymalnie, co 4.5 godziny, kierowca powinien poszukać miejsca na parkingu i odpocząć, co najmniej 45 minut. Przerwę można też podzielić (np. pierwsza przerwa 15 minut, druga 30 minut). Kierowca może odstąpić od przepisów dwa razy w tygodniu. Odstępstwo polega na tym, że zezwala się na wydłużenie czasu pracy kierowcy do 10 godzin jazdy na dobę. Może to jednak nastąpić jedynie dwa razy w tygodniu.

Kontrolę czasu pracy kierowcy (poprzez sprawdzenie urządzenia rejestrującego lub na wydruku) mogą dokonać Policjanci, inspektorzy ITD, funkcjonariusze Służby Celnej, Straży Granicznej, albo Państwowej Inspekcji Pracy.

Kary za przekraczanie czasu pracy są bardzo wysokie. Są one naliczane godzinowo, za każde przekroczenie czasu kierowcy. Zatem, w niektórych przypadkach, kara może wynieść nawet kilkadziesiąt tys. złotych. Przykładowo za przekroczenie czasu pracy o jedną godzinę, trzeba zapłacić od 100 do 200 zł kary.

Dlatego przestrzeganie czasu prowadzenia pojazdu powinno być priorytetem.

Jak opisać wydruk z tachografu? Jak uniknąć kary za naruszenie przepisów?

Wcześniej wyjaśniliśmy, w jakich sytuacjach należy stosować wydruki z tachografu, a zatem między innymi w sytuacji jazdy bez karty kierowcy. Wydruk z tachografu robi się także w sytuacji naruszenia przepisów. Jakich?

• Kiedy nastąpiło wydłużenie pracy z przyczyn niezależnych od kierowcy, z jakiejś konkretnej przyczyny, na przykład powodu braku miejsc na parkingu dla TIR i konieczności szukania innego miejsca, dalej);
• Naruszenia czasu jazdy ciągłej (bez 45-minutowego wypoczynku);
• Skrócenia odpoczynku dziennego; 
• Niespodziewanego wydarzenia, np. spowodowanego na skutek awarii, albo złych warunków pogodowych.

Jak opisać wydruk? 

• Po wykonaniu wydruku z tachografu, na jego odwrocie należy opisać daną sytuację, kiedy do niej doszło i dlaczego do niej doszło. Na przykład: dnia XX XX o godzinie XX XX w mieście XX XX doszło do przekroczenia czasu pracy, albowiem w określony przedziale czasu nie byłem w stanie znaleźć miejsca pozwalającego na bezpieczne zatrzymanie pojazdu o masie całkowitej do 9 ton. Następnie należy się podpisać i dopisać „ART. 12/561/2006 WE”. Co oznacza ten skrót? Kiedy można zastosować artykuł 12? O tym w następnym akapicie. 
• Pamiętaj, aby wydruk przechowywać przez 28 dni.

Gdzie i jak zastosować ART. 12/561/2006 WE?

Artykuł 12 z rozporządzenia WE (pakiet mobilności) pozwala na odstąpienie od przepisów dotyczących czasu pracy w określonych sytuacjach (przepisy 6-9), które mogą utrudnić pracę transportu drogowego. Czyli np. w określonej sytuacji kierowca może odstąpić od przepisów 6-9, jeśli nie zagraża to bezpieczeństwu ruchu drogowego, bezpieczeństwu ładunku, a także osób i innych pojazdów. Czyli np. w wymienionej przez nas sytuacji, kiedy to kierowca musi przedłużyć czas pracy, w celu dotarcia do innego parkingu, albowiem na wybranym przez niego nie ma miejsc. Albo w innej, hipotetycznej sytuacji, kiedy to kierowca musi przedłużyć czas pracy, albowiem na drodze jest korek, który całkowicie uniemożliwia dotarcie na czas na parking.

Co należy napisać na odwrocie wydruku z tachografu?

Pamiętaj o tym, aby na odwrocie wydruku z tachografu podpisać się, dokładnie opisać datę, czas i miejsce, a także powód zaistniałej sytuacji (czyli np. korek, wypadek na drodze, brak miejsc na parkingu). Następnie powołaj się na przepisy art. 12/561/2006 WE i określ, o ile musiałeś przekroczyć czas pracy, albo czas odpoczynku, na skutek zdarzeń, które były niezależne od Ciebie.